GÖZETİM TOPLUMU

   

       Gözetim kelimesinin kökeni Fransızca’dan gelmektedir .İlk olarak 18. yüz yılın sonralarına doğru  bir kişinin hareketlerini yakından izlemek  için kullanılmıştır. Gözetim sosyal ilişkilerin kurulmaya başladığı dönemden itibaren vardır. Bir olayın gözetim  olarak adlandırılması için öncelikle  ortada büyük bir” güç  farkının” ya da “güven yoksunluğunun“ olması gerekir. Pan:bütün, opticon: gözlemlemek olarak birleştirilmiştir. Panoptikon’u, İngiliz Mimar Jeremy Bentham 1785 yılında tasarlamıştır. Halka biçimli bir binadır, ortasında avlu ,avlunun ortasında  bir kule vardır. Kulede tek bir gözetmen , hücrelerin her birinde  de tek bir deli,ya hasta,ya mahkum, ya da bir okul çocuğu kapatılmıştır Façayla göre, iktidarlar geliştirdikleri  göz tekniği ile bireyleri ve onların bedenlerini  kontrol altında tutar ve disiplin eder.Foucault, Panoptikon modelini etkili bir disiplin yöntemi olarak sunar. Panoptikon ilkesi sadece hapishanede uygulanan bir yöntem olmakla kalmamış, toplum içinde başka kurumlar tarafından da bir disiplin yöntemi olarak uygulamaya konulmuştur. Foucault’ya göre, zaman içinde bu tür kapatmalar  güçlü bir  toplumsal denetim  kurmak için kullanılır hale gelir. Foucault için Panoptikon, toplumun sadece hapishanelerde değil, kapitalist işletmede, askeri örgütlenmede ve birçok devlet kurumunda görülen disipline edici ağını özetlemektedir. Mahkuma iyi davranmaya ,işçiyi çalışmaya, okul çocuğunu özenli olmaya, hastayı tedaviye zorlamaya gerek kalmamaktadır. Michel  Foucault’ ya göre 17.yüzyılda Avrupa’da  önemli bir değişiklik olmuştur.1656 yılında Paris’te “genel hastane” adı altında  bir yapı kurulmuş  ve yaklaşık  altı bin Parisli burada gözetim altına alınmıştır. Foucault, bu olaya “kapatılma” adını veriri Elbette ‘genel hastane’ çerçevesinde  olan olaylar semboliktir ve asıl kapatılma toplumsaldır. Söz konusu tıbbi amaçla değil, iktidarın sürekliliğini  sağlamaya yönelik  üretime hiçbir katkısı olmayan herkes(deliler, hastalar, fakirler vb.) bu kapatılma ile toplum dışına atılır.

       Lyon’a göre  günümüzdeki toplumu  disipline edici tekniklerin ,Gelişen iletişim teknolojileri  sayesinde  süper – panoptik   hale geldiğini savunur. Özellikle  gözetimin elektronikleşmesi bu süreci daha da kolaylaştırır. Günümüz toplumunu belirleyen 3 temel özelliğe vurgu yapar. Kürsel terör eylemelerine karşı geliştirilen ve kamusal güvenliği sağlamak. Gözetim toplumunun  artan E-devlet uygulamaları oluşturur. Modern toplumlarda gözetimi sağlayan tüketim politikalarıdır. Küresel terör eylemlerine karşı  geliştirilen  ve  kamusal güvenliği  sağlamak adına  kişisel mahremiyetler  alanını tümüyle ortadan  kaldırarak, uygulamaya sokulan  gözetim pratikleridir.11 Eylül sonrası dünyada güvenlik  en üst düzeye çıkarılarak  Büyük Birader’in  gözü  bu güvenliği sağlamak için devreye girmiştir. Terör korkusu gözetimi  rızaya  dayandırarak meşru bir çerçevede  yürütülmesini sağlamıştır.